Zadanie szóste wiąże się z dwoma poprzednimi i można je potraktować jako zakończenie procesu inwestycji (modernizacji, adaptacji) dotyczącego obiektów budowlanych z pomieszczeniami pracy.
Lesław Zieliński
Zadanie 6: udział w przekazywaniu do użytkowania nowo budowanych lub przebudowywanych obiektów budowlanych albo ich części, w których przewiduje się pomieszczenia pracy, urządzeń produkcyjnych oraz innych urządzeń mających wpływ na warunki pracy i bezpieczeństwo pracowników.
Wydaje się, że ustawodawca nieco ograniczył zakres podmiotowy zadania, nie wymieniając terenów zakładu (dróg, placów itp.) oraz pomieszczeń higieniczno sanitarnych, co jednak nie powinno ograniczać zakresu działania służby bhp, bowiem te obiekty w większym czy mniejszym stopniu wpływają na warunki pracy w zakładzie.
Podczas udziału w przekazywaniu do użytkowania obiektów budowlanych, pomieszczeń czy maszyn inspektor bhp jest pewnym stopniu rzecznikiem pracodawcy – co nie zostanie „wyłapane” jako nieprawidłowość podczas odbioru, pozostanie, w większości przypadków, do poprawienia w trakcie eksploatacji i to często z dużą stratą dla firmy. Ale to nie wszystko. Pamiętać bowiem należy, że zgodnie z zapisami art. 283 § 2 k.p. pracodawcy, który:
– wbrew obowiązkowi nie zapewnia, aby budowa lub przebudowa obiektu budowlanego albo jego części, w których przewiduje się pomieszczenia pracy, była wykonywana na podstawie projektów uwzględniających wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy,
– wbrew obowiązkowi wyposaża stanowiska pracy w maszyny i inne urządzenia techniczne, które nie spełniają wymagań dotyczących oceny zgodności grozi kara grzywny do 30 000 zł.
Nie można jednak zapominać, że inspektor bhp powinien być również rzecznikiem pracowników, ponieważ od jego zaangażowania w proces oddawania do użytkowania zależeć może bezpieczeństwo pracowników zatrudnionych w nowych, przebudowanych pomieszczeniach czy pracujących na nowych stanowiskach pracy, obsługujących przebudowane instalacje, maszyny, urządzenia.
Zaangażowanie służby bhp w realizację tego zadania jest sprawą, której nie można lekceważyć zarówno z punktu widzenia pracodawcy, jak i pracowników.
Z zadaniem tym wiążą się również inne zadania służby bhp:
– zgłaszanie wniosków dotyczących wymagań bhp w stosowanych oraz nowo wprowadzanych procesach produkcyjnych,
– przedstawianie pracodawcy wniosków dotyczących zachowania wymagań ergonomii na stanowiskach pracy
oraz uprawnienia:
– występowanie do osób kierujących pracownikami z zaleceniami usunięcia stwierdzonych zagrożeń wypadkowych i szkodliwości zawodowych oraz uchybień w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,
– wnioskowanie do pracodawcy o niezwłoczne wstrzymanie pracy w zakładzie pracy, w jego części lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę do wykonywania pracy, w wypadku stwierdzenia bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia pracowników albo innych osób.
W jakim celu przytoczono powyższe uprawnienia?
Chodzi o to, by jeszcze raz podkreślić wagę omawianego zadania, w takim rozumieniu, że uprawnienia służby bhp jednakowo odnoszą się do już czynnych stanowisk pracy, jak i tych, które mają być przekazane do użytkowania. Inaczej mówiąc, aby zaraz po oddaniu do użytkowania nowych obiektów czy urządzeń nie było potrzeby występowania do kierujących pracownikami o usunięcie nieprawidłowości czy do pracodawcy o wstrzymanie pracy.
Dlatego aktywne uczestnictwo służby bhp w odbiorach jest bardzo istotnym zadaniem w tworzeniu bezpiecznych i higienicznych warunków pracy w zakładzie i to w ujęciu prewencyjnym. Inspektor bhp ma jeszcze w ostatnim momencie możliwość wskazania nieprawidłowości, usterek, niedoróbek, mogących mieć wpływ na przyszłe bezpieczeństwo i higienę pracy zatrudnionych, a pracodawca na wyegzekwowanie od wykonawcy niezbędnych poprawek.
Jeszcze dwie uwagi:
1. Bez względu na to, kto realizował inwestycję (był wykonawcą zadania) – czy firma zewnętrzna, czy też roboty budowlane lub montażowe zostały wykonane przez pracowników własnego zakładu – sposób postępowania służby bhp powinien być taki sam.
2. Warto, aby sama czynność przekazywania do użytkowania była poprzedzona odbiorem wstępnym prac budowlanych, instalacyjnych, montażowych, wykończeniowych. Jest to dodatkowa okazja do praktycznego sprawdzenia bezpieczeństwa produktu, którym w tej sytuacji jest nowy czy zmodernizowany obiekt czy tylko stanowisko pracy. Wówczas pozostanie jeszcze czas, aby naprawić stwierdzone błędy wykonawcy czy nawet wprowadzić niezbędne zmiany w dokumentacji i dokończyć realizację robót wg poprawionej, uzupełnionej dokumentacji przed przekazywaniem obiektu, instalacji do użytkowania.
Z cząstkowych odbiorów należy sporządzić protokół z wnioskami do realizacji i przekazać go do zaakceptowania osobom odpowiedzialnym za realizację zadania lub kierownictwu zakładu albo wprost pracodawcy.
Skuteczność uczestnictwa w przekazaniu do użytkowania będzie tym większa, im lepiej pracownik służby bhp będzie do odbioru przygotowany.
Protokół z odbioru, przekazania do eksploatacji
Protokół z odbioru, przekazania do eksploatacji
Z odbioru powinien być sporządzony protokół, w którym należy wyszczególnić wszystkie zauważone nieprawidłowości, niezgodności z obowiązującymi przepisami, a także zasadami bhp, mogące mieć wpływ na bezpieczeństwo i higienę pracy przyszłych użytkowników, czyli tych, którzy będą korzystali z obiektu, pomieszczenia jako miejsca pracy czy jako pomieszczenia pomocniczego (np. skład materiałów, szatnie, łaźnie), a nawet interesantów (np. dostawców, odbiorców towarów).
W protokole powinny być stwierdzenia, czy usterki, niezgodności z dokumentacją i przepisami wstrzymują oddanie przedmiotu odbioru do eksploatacji, czy też mogą być usunięte w ustalonym terminie już w trakcie użytkowania. Powinny znaleźć się również ustalenia, kto ma usunąć nieprawidłowości: czy wykonawca, czy zamawiający (bo błędy zostały popełnione w zamówieniu bądź w dokumentacji, która została przyjęta do realizacji) oraz w jakim terminie prace będą wykonane.
Terminy usunięcia nieprawidłowości powinny być krótkie, ale możliwe do realizacji. W zasadzie pracownika służby bhp nie musi interesować, kto ma usunąć nieprawidłowości i czy usuwanie ich pociągnie za sobą dodatkowe koszty – obiekt, urządzenia mają spełniać wymagania przepisów i być bezpieczne. Protokół powinien być przedstawiony pracodawcy (szefowi firmy) i to on podejmie decyzję, czy obiekt, urządzenie przekazać do użytkowania, czy też wstrzymać się z przekazaniem do czasu usunięcia nieprawidłowości. Po usunięciu nieprawidłowości należy dokonać następnego komisyjnego odbioru w takim samym trybie, jak przedstawiono wyżej.
W protokole powinien znaleźć się jednoznaczny zapis, stwierdzający, że obiekt, pomieszczenie spełnia wymagania przepisów bhp i nadaje się do użytkowania albo przepisów nie spełnia i nie nadaje się do eksploatacji. Jeżeli nie może być użytkowany, to powinny być wskazane konkretne, niespełnione wymagania przepisów.
Są sytuacje, np. przy skomplikowanych czy dużych obiektach, że należy procedurę przekazania do użytkowania poprzedzać odbiorami cząstkowymi w trakcie budowy, przebudowy, modernizacji, np. stan surowy zamknięty, poszczególne instalacje, prace wykończeniowe. We wszystkich tych czynnościach uczestniczyć powinien behapowiec z prawem wniesienia uwag dotyczących spraw bhp.
Podczas odbioru należy zwrócić uwagę np.:
– Czy obiekt wraz z instalacjami, stanowisko pracy są wykonane zgodnie z zatwierdzoną dokumentacją i czy zostały uwzględnione uwagi przyjęte w procesie inwestycyjnym?
– Czy drogi transportowe, przejścia, dojścia mają wymagane wymiary i oznakowania?
– Czy drogi ewakuacyjne są zgodne z przepisami?
– Czy posadzki i ściany są odpowiednie do przyszłych procesów produkcyjnych?
– Czy oświetlenie, ogrzewanie, wentylacja odpowiadają wymaganiom przepisów, norm?
– Czy są protokoły z pomiarów elektrycznych – stan izolacji i skuteczność zabezpieczeń przeciwporażeniowych?
– Czy są zapewnione warunki bezpieczeństwa pożarowego?
– Czy rurociągi i kable są odpowiednio oznakowane?
– Czy urządzenia elektryczne są zabezpieczone przed dostępem osób nieupoważnionych?
– Itd. – w zależności od rodzaju obiektu i jego przeznaczenia.
Jakie nieprawidłowości wstrzymują oddanie do użytkowania obiektu, urządzenia, a jakie mogą być usunięte już w trakcie eksploatacji?
Zawsze podstawą do kwalifikacji będzie wstępna ocena ryzyka zawodowego. Jeżeli wykaże ona możliwość wystąpienia zagrożeń na poziomie nieakceptowanym dla pracowników zatrudnionych w obiekcie (pomieszczeniu), a także mających wykonywać późniejsze prace konserwacyjne, jak również dla osób postronnych – wówczas nie można obiektu przekazać do eksploatacji.
Sposób postępowania służby bhp powinien być taki sam, jak przy:
– wnioskowaniu o wstrzymanie pracy maszyny lub innego urządzenia technicznego,
– wstrzymaniu pracy w zakładzie pracy, w jego części,
– występowaniu do osób kierujących pracownikami z zaleceniami usunięcia stwierdzonych zagrożeń wypadkowych i szkodliwości zawodowych oraz uchybień w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, tzn. wykazanie nieprawidłowości i związanych z nimi zagrożeń, poparte wymogiem odpowiedniego, obowiązującego przepisu.
Ważne
Dobre przygotowanie do udziału w przekazywaniu obiektu, pomieszczeń, instalacji do użytkowania to mniej problemów podczas eksploatacji.
Im więcej nieprawidłowości zostanie wykrytych i usuniętych w procesie przekazywania do użytkowania, tym mniej zagrożeń podczas eksploatacji.
Problemy, nawet trudne, łatwiej rozwiązać przed niż w trakcie użytkowania.
Niewskazanie nieprawidłowości w trakcie przekazywania obiektu do użytkowania można traktować jako przyzwolenie na wykonywanie pracy w warunkach niezgodnych z przepisami, czyli akceptację zagrożeń.
Wszelkie prowizorki, tymczasowości w najmniej oczekiwanym momencie mogą stworzyć zagrożenia skutkujące wypadkiem przy pracy.
Spis artykułów z cyklu „Zadania służby bhp” można znaleźć na stronie internetowej miesięcznika "Atest"
Lesław Zieliński
były Główny Inżynier Zarządzania Bezpieczeństwem Pracy w KGHM Polska Miedź S.A. – Oddział Zakłady Górnicze „Lubin” w Lubinie
 |
Artykuł został opublikowany w miesięczniku Atest 06/2013 - Odpowiedzialność pracownicza koordynatora ds. bhp |
 Polecamy również m.in.: |
|
![Safety Media [mamy pomysł pion]](http://www.kulturabezpieczenstwa.pl/images/banery/statyczne/safetymedia_mamy-pomysl_360x660.jpg)
